Het was een zeer warme dag, vrijdag 18 juni 2021, in de warmste junimaand sinds 1901 volgens het KNMI. In Leersum en omgeving was het drukkend heet - ruim 30 graden - en er gold een weeralarm. Er was door het KNMI voor meerdere provincies code geel afgegeven vanwege zware onweersbuien. Om 17:22 uur trof - schijnbaar vanuit het niets - een verwoestende valwind Leersum, Valkenheide en een klein deel van Maarsbergen. Extreem harde wind kwam samen met een enorme hoeveelheid hagel en regen naar beneden storten uit een zeer krachtige onweersbui. In één minuut vielen naar schatting ruim 75.000 bomen om - op mensen, op auto’s met mensen erin, op huizen en andere eigendommen. Om 17:27 uur werd het code oranje, maar toen was het leed hier in de omgeving al geschied.

De grootste inzet ooit van de Veiligheidsregio Utrecht volgde. Ruim 400 hulpverleners uit de hele provincie kwamen op de been om Leersum en omgeving bereikbaar te maken, en om getroffenen te helpen. Vele inwoners kropen door het oog van de naald, een aantal raakte gewond. Dat er geen doden vielen is iets, dat tot op de dag van vandaag door alle betrokkenen als het wonder van de valwind wordt beschouwd.

De schade was enorm. Van onbewoonbaar verklaarde huizen, geplette auto’s, kale straten en lege tuinen tot hele bospercelen die verdwenen. De Veiligheidsregio schaalde tijdens de crisis op naar GRIP 2, en even dreigde zelfs evacuatie van het dorp in verband met de vele gaslekken, die ontstonden doordat gasleidingen door bomen in hun val kapot werden getrokken.

Onweerswolk boven Leersum, gezien vanuit Doorn.

Foto: Liam Hildebrand.

De onweerswolk gezien vanuit Elst.

Foto: Daniel van de Craats.

De brandweerkazernes uit de hele provincie Utrecht stuurden 88 voertuigen te hulp, maar in eerste instantie was Leersum van geen enkele kant bereikbaar. Ondertussen werd de meldkamer overspoeld met honderden meldingen, waarvan vele levensbedreigend. De hulpdiensten, inclusief de Vrijwillige Brandweer van Leersum kon geen enkele melder bereiken: eerst moesten de N-wegen en straten vrij worden gezaagd van de vele honderden bomen die deze versperden. Boeren, hoveniers, loonbedrijven en aannemers doken overal op om hierbij te helpen. Ook de politie en ambulance arriveerden met vele eenheden, en daarnaast twee traumahelikopters plus helikopters om met warmtebeeldcamera’s vanuit de lucht te zoeken naar slachtoffers in de bossen.

Gedurende de avond werden steeds meer plekken bereikbaar en kon inwoners eerste hulp worden verleend. In Sport- en Cultuurcentrum De Binder werd een noodopvang ingericht. Een aantal inwoners werd per ambulance afgevoerd naar ziekenhuizen voor nader onderzoek.

Tegen 04:00 uur ’s nachts was de noodsituatie voorbij en werd afgeschaald. Maar daarna volgden maanden waarin het een komen en gaan was van stromen bouwbusjes, hoogwerkers, verreikers, hijskranen etc. om bomen weg te takelen en woningen te herstellen. De openbare ruimte was na 3,5 week weer op orde, maar daarmee waren de inwoners, landgoedeigenaren en bosbeheerders er nog lang niet. De immense klus van het opruimen van al het gevelde hout in het dorp, op de omringende veertien landgoederen en in de bossen duurde tot en met het voorjaar van 2022. In de herfst en winter die daarop volgden ging grootschalige herplant van start van meer dan 50.000 zeer jonge boompjes, om het groene aanzien van Leersum en omgeving - voor zover mogelijk - te herstellen. De heftige gebeurtenis had een behoorlijke mentale weerslag op vele inwoners, die daarnaast moesten leren omgaan met de nieuwe werkelijkheid van hun blijvend veranderde omgeving.

Slechts van één weerstation in Leersum is digitale data bekend van 18 juni 2021 (zie afb.). Deze laat zien dat de temperatuur door de valwind razendsnel 10 graden zakte, en dat de luchtvochtigheid tot ver in de volgende ochtend bijna 100%. De tropische hitte hinderde de hulpverleners in hun pakken, zaagbroeken en andere beschermende middelen. Volgens dit enige overeind gebleven Leersumse meetstation viel er die dag aan neerslag een maandgemiddelde voor een junimaand. Dit is gezien de beschutte ligging en de milde effecten van de valwind op de plek van dit meetstation waarschijnlijk een behoorlijke onderschatting, aangezien elders in het dorp straten onder water stonden en gazons wit kleurden van de hagel.

Afb.: Wunderground.com

Stormschade in 2021.

afb. CIS

Hieronder foto's van net na de valwind en van het opruimen van het hout.

Foto: Stephanie Boers

Foto: Oscar de Kogel

Foto: Oscar de Kogel

foto: Hennie Schuilenburg

Foto: Lyander Schmitz

Foto: Lilian de la Mar

Foto: Hannelieke van de Beek.

Foto: Chrystianne van Zon

Foto: Kevin van Viegen.

Foto: Margot Lantinga

Foto: Pauline van de Weert.

Foto: Susanne Dijkstal-van Houwelingen.

Foto Dirk van der Meer

Foto: Oscar de Kogel

Foto: Oscar de Kogel

Deze route leidt u langs punten die bij elkaar het verhaal van de natuurramp op de 18e juni, en de nasleep ervan, vertellen.

Foto: Edith Hazelzet

Over de gebeurtenissen en de nasleep van deze valwind is door de lokale journalist Edith Hazelzet een boek geschreven in opdracht van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Twee jaar na de valwind is het boek aan de inwoners van de getroffen gebieden geschonken. Voor belangstellenden is het boek ook te koop of te bestellen bij Vivant aan de Torenzichtlaan in Leersum of bij de lokale boekhandel.

Hieronder kunt u op Youtube filmbeelden zien van nieuwszenders of bewakingscamera's van bewoners.


En hier kunt u nieuwsberichten lezen van verschillende websites: 


Klik op 'volgende pagina' om de route te starten vanaf het Kerkplein in Leersum.